To je wokrjes Zhorjelc – mnohotnosć podłu Nysy
Krasna krajina, stawizny dychace města a wsy z jónkrótnymi zajimawostkami, ludźo, kiž pěstuja lětstotki stare wašnja a nałožki – to su markowe znački wokrjesa.
Wokrjes móže so z někotrymžkuli superlatiwom hordźić. Kedźbyhódne su: Pücklerowy Park w Mužakowje, kiž słuša do swětoweho kulturneho herbstwa UNESCO, w Europje jónkrótny park błudźenkow we Wochozach; tež Wulki a Mały póstny rub w Žitawje nimatej w Němskej swojeho runjeća a stej europska drohoćinka. Zhorjelc ze swojimi originalnje zachowanymi twarjenjemi gotiki, renaissancy, baroka, załožićelskeho časa a młodźinskeho stila słuša do najrjeńšich městow Němskeje. Lěta 1234 załoženy klóšter Marijiny doł we Wostrowcu je najstarši stajnje wobydleny klóšter cistercienskow w Němskej. Na Lubijskej horje steji jenička wuhladna wěža Europy z lateho železa. Ruina hrodu a klóštra na Oybinje je swědk europskich stawiznow. Žitawska wuskokolijata železnica a lěsna železnica w Mužakowje přiwabjatej přećelow železnicy ze wšeho swěta. Nihdźe njeje telko hornjołužiskich tykowanych domow ze stołom zachowanych kaž tule. Kulturna kupa Einsiedel w Zentendorfje – najwuchodniši dypk Němskeje – je dawno krute zapřijeće, dźe-li wo wosebite dyrdomdeje we wólnym času. Sydlišćo Erlichtec dwór w Rěčicach ze swojimi kładźitymi domami, w kotrychž wuměłscy rjemjeslnicy swoje wudźěłki poskićuja, je swědk ludoweje architektury, kotraž bě tu něhdy z wašnjom. Park přirody Žitawske hory je krajinowa drohoćinka w němsko-pólsko-čěskim třiróžku krajow. Najmjeńše němske srjedźne horiny ze swojimi wulkaniskimi kopcami, bajkojtymi dołami a bicarnymi skaliznami su za wóčko wabjace. Pahórkam a dołam w předkraju horin přizamkujetej so wosrjedź wokrjesa Zhorjelca Sedło (Landeskrone) a Limas (Königshainer Berge). W sewjeru slěduje krajina hole a hatow. Dźěl z toho słuša do biosferoweho rezerwata UNESCO. Bjerwałdski jězor pola Hamora a Olbersdorfski jězor pola Žitawy, kotrejž nastaštej w něhdyšimaj brunicowymaj jamomaj, stej so hižo jako oazy wočerstwjenja a sporta etablěrowałoj, Berzdorfski jězor před wrotami města Zhorjelca je na najlěpšim puću k tomu. Wosebitostka je Mužakowski zahork, krajinowje spodobna kerčinata kónčna morena ze samotnymi bahnami a jězorami. Překrasnu krajinu móže sej čłowjek po wuběrnje wutwarjenej syći pućowanskich, jěchanskich a kolesowanskich šćežkow wotkrywać.
Kulturna wosebitostka su ewangelscy Serbja, kiž bydla přewažnje w Slepjanskej wosadźe. Serbja su narodna mjeńšina ze swójskej rěču – serbšćinu – a žiwymi nałožkami, kaž su to ptači kwas, debjenje jutrownych jejkow, jutrowne spěwanje a dźěćetko.
